از دست دادن حتی یک دندان میتواند تجربهای نگرانکننده باشد که بر توانایی جویدن، صحبت کردن و مهمتر از همه، بر اعتماد به نفس و زیبایی لبخند شما تأثیر میگذارد. خوشبختانه، دندانپزشکی مدرن با ارائه راهحلهای پیشرفتهای به نام پروتز دندان (Dental Prosthesis)، این مشکل را به طور کامل برطرف میکند. پروتزهای دندانی که در میان عموم با نام “دندان مصنوعی” نیز شناخته میشوند، فقط جایگزین دندان از دست رفته نیستند؛ بلکه یک سرمایهگذاری برای بازگرداندن عملکرد، زیبایی و در نهایت، کیفیت زندگی شما هستند.
این راهنمای جامع و کامل، به عنوان یک مرجع بنیادین، تمام آن چیزی است که باید در مورد پروتزهای دندانی بدانید. ما شما را قدم به قدم با انواع پروتزها، فرآیند ساخت، هزینهها، جدیدترین تکنولوژیها و نکات حیاتی مراقبتی آشنا خواهیم کرد تا با دیدی باز و اطلاعاتی دقیق، بهترین تصمیم را برای سلامت و لبخند خود بگیرید.
پروتز دندان چیست؟
پروتز دندان یک دستگاه یا وسیله مصنوعی است که با هدف جایگزینی یک یا چند دندان از دست رفته و بافتهای نرم و سخت مرتبط با آنها (مانند لثه و استخوان فک) طراحی و ساخته میشود. این تعریف فراتر از یک دندان مصنوعی ساده است؛ پروتزها وظیفه دارند تا چهار عملکرد اصلی و حیاتی را به دهان بازگردانند.
عملکرد جویدن (Mastication)، اولین و مهمترین وظیفه پروتز است. بازگرداندن توانایی خرد کردن و جویدن صحیح غذا، اولین گام در فرآیند گوارش بوده و به هضم بهتر و جذب کامل مواد مغذی کمک میکند.
زیبایی (Aesthetics)، نقشی کلیدی در اعتماد به نفس فرد دارد. پروتزها با پر کردن جای خالی دندانها، نه تنها ظاهر لبخند را ترمیم میکنند، بلکه با حمایت از عضلات صورت، ساختار آن را حفظ کرده و از فرورفتگی گونهها و لبها که منجر به ظاهری پیرتر میشود، جلوگیری میکنند.
تکلم (Phonetics)، عملکرد دیگری است که به شدت تحت تأثیر دندانها قرار دارد. پروتزها به تلفظ صحیح کلمات و حروفی که به برخورد زبان با دندانها نیاز دارند (مانند “س”، “ش”، “ت”) کمک شایانی میکنند و وضوح گفتار را بازمیگردانند.
حفظ ساختار دهان، یک مزیت بلندمدت و حیاتی است. پروتزها با پر کردن فضای خالی، از جابجایی و کج شدن دندانهای باقیمانده جلوگیری کرده و با انتقال نیروهای جویدن به استخوان (بهویژه در ایمپلنت)، به حفظ سلامت و تراکم استخوان فک کمک میکنند. این دستگاهها توسط دندانپزشک عمومی یا متخصص پروتزهای دندانی (پروستودنتیست) و با همکاری لابراتوارهای تخصصی دندانسازی ساخته میشوند تا کاملاً با ساختار دهان شما منطبق باشند.
چرا به پروتز دندانی نیاز پیدا میکنیم؟
از دست دادن دندان یک اتفاق شایع است که دلایل مختلفی میتواند داشته باشد. نادیده گرفتن جای خالی دندانها میتواند عواقبی جدی برای سلامت دهان و حتی سلامت عمومی بدن به همراه داشته باشد. دلایل اصلی نیاز به پروتز شامل موارد متعددی است.
پوسیدگیهای گسترده یکی از شایعترین علل است. زمانی که پوسیدگی به حدی پیشرفت کرده که ساختار دندان به شدت تخریب شده و قابل ترمیم با پرکردگی معمولی یا حتی روکش نیست، کشیدن دندان و جایگزینی آن با پروتز بهترین راهحل خواهد بود.
بیماریهای پیشرفته لثه (پریودنتیت) نیز عامل مهمی است. این بیماری عفونی میتواند باعث تحلیل شدید استخوان و بافتهای نگهدارنده دندان شده و در نهایت منجر به لقی و افتادن دندان شود، حتی اگر خود دندان سالم باشد.
آسیب و تروما در اثر حوادثی مانند ضربه در ورزش، تصادف یا زمین خوردن میتواند باعث شکستگی شدید ریشه یا تاج دندان یا حتی بیرون افتادن کامل آن از حفره خود (Avulsion) شود که جایگزینی با پروتز را ضروری میسازد.
عوامل ژنتیکی و مادرزادی نیز دخیل هستند. برخی افراد به صورت مادرزادی یک یا چند دندان دائمی را ندارند (Hypodontia) و برای پر کردن این فضاهای خالی به پروتز نیاز پیدا میکنند. همچنین، شکستگی دندان به شکلی که خط شکستگی به زیر لثه و روی ریشه امتداد یابد و نتوان آن را با روشهای دیگر ترمیم کرد، معمولاً به کشیدن و جایگزینی آن با پروتز منجر میشود.
نادیده گرفتن جای خالی دندانها یک زنجیره از اتفاقات مخرب را به دنبال دارد. تحلیل استخوان فک اولین و مهمترین عارضه است؛ زیرا استخوان فک برای حفظ تراکم خود به تحریک ناشی از ریشه دندان نیاز دارد. با از دست رفتن دندان، این تحریک حذف شده و استخوان به تدریج تحلیل میرود.
این امر منجر به جابجایی دندانهای مجاور میشود؛ دندانهای کناری و مقابل به سمت فضای خالی حرکت کرده که باعث به هم خوردن نظم دندانها و ایجاد مشکلات بایت (نحوه روی هم قرار گرفتن دندانها) و حتی دردهای مفصل گیجگاهی-فکی میشود. این مشکلات در جویدن، مشکلات گوارشی را به همراه دارد و در نهایت، تحلیل استخوان و نبود حمایت دندانها باعث تغییر در ظاهر صورت و ایجاد ظاهری پیرتر و فرورفتگی در گونهها و لبها خواهد شد.
انواع اصلی پروتزهای دندانی
پروتزهای دندانی به دو دسته اصلی تقسیم میشوند که انتخاب بین آنها به تعداد دندانهای از دست رفته، شرایط استخوان فک، سلامت دندانهای باقیمانده، بودجه و ترجیح بیمار بستگی دارد.
پروتزهای ثابت (Fixed Prostheses)، همانطور که از نامشان پیداست، به طور دائمی به دندانهای طبیعی یا ایمپلنتهای دندانی چسبانده یا پیچ میشوند و توسط بیمار قابل برداشتن نیستند. این پروتزها به دلیل ثبات بالا، حسی بسیار شبیه به دندان طبیعی را ایجاد میکنند و قدرت جویدنی تقریباً معادل دندانهای اصلی به فرد بازمیگردانند. نگهداری از آنها نیز مشابه دندانهای طبیعی با مسواک و نخ دندان است. اگرچه هزینه اولیه آنها معمولاً بالاتر است، اما راحتی و عملکرد فوقالعادهای دارند. روکش، بریج (پل) و پروتزهای متکی بر ایمپلنت از نمونههای اصلی این دسته هستند.
پروتزهای متحرک (Removable Prostheses)، توسط بیمار قابل برداشتن و گذاشتن هستند. این پروتزها معمولاً گزینهای اقتصادیتر برای جایگزینی تعداد زیادی از دندانها یا در مواردی که شرایط برای پروتز ثابت مهیا نیست، محسوب میشوند. در ابتدای استفاده، ممکن است حس یک جسم خارجی در دهان وجود داشته باشد و فرد برای تطبیق با آن به یک دوره عادت کردن نیاز دارد. قدرت جویدن آنها کمتر از دندانهای طبیعی و پروتزهای ثابت است. این پروتزها نیازمند مراقبتهای ویژهای مانند خارج کردن در شب و تمیز کردن جداگانه هستند. دست دندان کامل و پروتز پارسیل (تکهای) دو نوع اصلی پروتزهای متحرک به شمار میروند.
پروتزهای دندانی ثابت (Fixed Prostheses)
پروتزهای ثابت به دلیل ثبات و حسی که مشابه دندان طبیعی ایجاد میکنند، گزینهای بسیار محبوب و کارآمد برای بازگرداندن زیبایی و عملکرد دهان هستند.
روکش دندان (Dental Crown)
روکش دندان که به آن “تاج” (Crown) نیز گفته میشود، کلاهکی به شکل دندان است که روی یک دندان آسیبدیده یا ضعیف قرار میگیرد تا آن را به طور کامل بپوشاند، از آن محافظت کند و شکل، اندازه، رنگ و ظاهر آن را بهبود بخشد. روکشها کاربردهای متنوعی دارند؛ از جمله محافظت از یک دندان ضعیف شده پس از درمان ریشه (عصبکشی)، ترمیم دندانی که به شدت شکسته یا ساییده شده است، پوشاندن یک ایمپلنت دندانی، ایفای نقش به عنوان پایه برای نگه داشتن یک بریج دندانی و یا پوشاندن یک دندان بدشکل یا بدرنگ برای اهداف زیبایی.
جنس روکشها متفاوت است و هرکدام مزایا و معایب خود را دارند. روکشهای PFM (Porcelain-Fused-to-Metal) دارای یک لایه داخلی فلزی برای استحکام و یک لایه خارجی سرامیکی (پرسلن) برای زیبایی هستند. این نوع روکش قیمت مناسبی دارد اما نقطه ضعف آن، احتمال دیده شدن یک خط تیره فلزی در لبه لثه است که از نظر زیبایی، بهخصوص برای دندانهای جلویی، ایدهآل نیست. روکشهای تمام سرامیک (All-Ceramic) بیشترین شباهت را به دندان طبیعی دارند و از نظر زیبایی بهترین گزینه محسوب میشوند، زیرا نور را مانند مینای دندان طبیعی منعکس میکنند و برای دندانهای جلویی ایدهآل هستند. روکش زیرکونیا (Zirconia) نوعی سرامیک بسیار مستحکم و بادوام است که به آن “فولاد سرامیکی” نیز میگویند. این ماده هم زیبایی فوقالعاده و هم مقاومت بینظیری در برابر فشار جویدن و شکستگی دارد و به همین دلیل، انتخابی عالی برای دندانهای عقبی است.
بریج یا پل دندانی (Dental Bridge): پلی برای جای خالی دندانها
بریج دندانی راه حلی کلاسیک و مؤثر برای پر کردن جای خالی یک یا چند دندان از دست رفته است. بریج از یک یا چند دندان مصنوعی (به نام پونتیک) تشکیل شده که توسط روکشهایی که روی دندانهای طبیعی مجاور فضای خالی (به نام اباتمنت یا پایه) قرار میگیرند، در جای خود ثابت میشود. در واقع، دندانهای سالم کناری، نقش پایه پل را برای دندان جایگزین ایفا میکنند. شرط اصلی برای استفاده از بریج، سالم و قوی بودن دندانهای پایه است، زیرا این دندانها باید علاوه بر نیروی خود، نیروی وارد بر دندان جایگزین شده را نیز تحمل کنند. بزرگترین نقطه ضعف این روش، نیاز به تراشیدن دندانهای پایه است که ممکن است کاملاً سالم باشند. نگهداری از بریج نیازمند دقت بالا در تمیز کردن فضای زیر پونتیک با ابزارهای مخصوص مانند نخ دندان سوپرفلاس است تا از تجمع پلاک و پوسیدگی دندانهای پایه جلوگیری شود.
ایمپلنت دندان (Dental Implant): استاندارد طلایی جایگزینی دندان
ایمپلنت دندان به عنوان مدرنترین، بادوامترین و بهترین راهحل برای جایگزینی دندانهای از دست رفته شناخته میشود. ایمپلنت یک پروتز سه قسمتی است که عملکرد ریشه دندان طبیعی را تقلید میکند. بخش اول فیکسچر (Fixture) است؛ یک پایه کوچک پیچی شکل از جنس تیتانیوم که طی یک جراحی کوچک در استخوان فک قرار میگیرد. تیتانیوم مادهای زیستسازگار است که بدن آن را پس نمیزند. بخش دوم اباتمنت (Abment) است که یک قطعه رابط بوده و پس از جوش خوردن کامل فیکسچر به استخوان، روی آن پیچ میشود. بخش سوم روکش (Crown) است که روی اباتمنت قرار میگیرد و ظاهر و عملکرد یک دندان طبیعی را به طور کامل بازسازی میکند.
بزرگترین مزیت ایمپلنت، عدم وابستگی به دندانهای مجاور و در نتیجه عدم نیاز به تراش دندانهای سالم است. مهمتر از آن، ایمپلنت با انتقال نیروهای جویدن به استخوان فک، از تحلیل رفتن آن جلوگیری میکند. فرآیند جوش خوردن تیتانیوم به استخوان که “استئواینتگریشن” (Osseointegration) نام دارد، یک اتصال بیولوژیک بسیار محکم و بادوام ایجاد میکند. ایمپلنتها با نرخ موفقیت بالای ۹۵ تا ۹۸ درصد، در صورت رعایت بهداشت دهان، یک راهحل دائمی و مادامالعمر محسوب میشوند.
پروتزهای دندانی متحرک (Removable Prostheses)
پروتزهای متحرک، گزینهای مناسب و اقتصادیتر برای جایگزینی تعداد زیادی از دندانها یا برای بیمارانی هستند که شرایط لازم برای درمانهای ثابت را ندارند.
پروتز کامل دندان یا دست دندان (Complete Denture)
دست دندان کامل برای افرادی طراحی شده که تمام دندانهای یک فک (بالا یا پایین) یا هر دو فک خود را از دست دادهاند (بیدندانی کامل). این پروتز از یک پایه آکریلیکی همرنگ لثه تشکیل شده که دندانهای مصنوعی روی آن قرار گرفتهاند. دست دندان فک بالا به دلیل اینکه تمام سقف دهان (کام) را میپوشاند، به کمک ایجاد مکش و چسبندگی سطحی با بزاق، در جای خود ثبات خوبی پیدا میکند. در مقابل، دست دندان فک پایین نعل اسبی شکل است تا فضای کافی برای حرکت زبان فراهم باشد و به همین دلیل، ثبات کمتری دارد و کنترل آن بیشتر به عضلات گونه و زبان وابسته است. استفاده از دست دندان در ابتدا نیازمند صبر و تمرین برای صحبت کردن و غذا خوردن است. با گذشت زمان و به دلیل تحلیل تدریجی استخوان فک، ممکن است دست دندان لق شود و برای بازیابی گیرایی خود، نیاز به ترمیم (آسترکشی یا ریلاین) یا تعویض پیدا کند.
پروتز پارسیل یا تکهای (Partial Denture)
پروتز پارسیل زمانی استفاده میشود که فرد یک یا چند دندان خود را از دست داده اما هنوز تعدادی دندان سالم و قابل اتکا در فک خود دارد. این پروتز نیز دارای یک پایه همرنگ لثه و دندانهای جایگزین است و به کمک گیرههایی (Clasps) به دندانهای طبیعی مجاور (دندانهای پایه) متصل میشود تا در جای خود ثابت بماند.
اسکلت پروتزهای پارسیل میتواند از دو نوع اصلی باشد. نوع اول، پایه فلزی (کروم کبالت) است که بسیار نازک، محکم، بادوام و بهداشتی است و به خوبی نیروها را به دندانهای پایه منتقل میکند. نقطه ضعف اصلی آن، احتمال دیده شدن گیرههای فلزی در هنگام لبخند زدن است. نوع دوم، پایه انعطافپذیر (فلکسی یا Valplast) است که از جنس نایلون ترموپلاستیک ساخته شده، ظاهری زیباتر دارد و گیرههای آن همرنگ لثه هستند. این نوع پروتز راحتی بیشتری دارد اما به دلیل انعطافپذیری، ممکن است فشار بیشتری به لثه وارد کند و به مرور زمان دچار تغییر رنگ شود.
مقایسه و انتخاب بهترین پروتز برای شما
انتخاب بین انواع مختلف پروتز به بررسی فاکتورهای متعددی بستگی دارد. از نظر عملکرد و راحتی، ایمپلنت دندان با فراهم کردن حسی کاملاً مشابه دندان طبیعی و بالاترین قدرت جویدن، در صدر قرار دارد. پس از آن، بریج ثابت و سپس پروتز پارسیل با اسکلت فلزی قرار میگیرند و دست دندان کامل کمترین قدرت جویدن و بیشترین نیاز به دوره تطبیق را دارد.
از منظر زیبایی، روکشهای تمام سرامیک یا زیرکونیا که روی دندان طبیعی یا ایمپلنت قرار میگیرند، بهترین نتیجه را ارائه میدهند. بریجها نیز میتوانند بسیار زیبا باشند. در پروتزهای متحرک، پروتزهای پارسیل فلکسی به دلیل داشتن گیرههای همرنگ لثه، از پروتزهای پارسیل با گیره فلزی زیباتر هستند.
از نظر تأثیر بر دندانهای دیگر و سلامت دهان، ایمپلنت بهترین گزینه است زیرا نه تنها به دندانهای مجاور آسیب نمیزند، بلکه با حفظ استخوان فک به سلامت کل دهان کمک میکند. در مقابل، بریج نیازمند تراش دندانهای پایه است و پروتز پارسیل نیز میتواند به دندانهای پایه فشار وارد کرده و ریسک پوسیدگی آنها را افزایش دهد.
از دیدگاه طول عمر و دوام، فیکسچر ایمپلنت میتواند مادامالعمر باشد و روکش آن نیز بیش از ۱۵ تا ۲۰ سال دوام بیاورد. روکشها و بریجها به طور متوسط ۱۰ تا ۱۵ سال عمر میکنند. پروتزهای متحرک به دلیل تغییرات استخوان و لثه، عمر کوتاهتری در حدود ۵ تا ۱۰ سال دارند و در این مدت نیز ممکن است به تنظیمات و ترمیم نیاز پیدا کنند.
در نهایت از نظر هزینه، پروتزهای متحرک (کامل و پارسیل) اقتصادیترین گزینهها هستند. هزینه بریج در رده بعدی قرار دارد و ایمپلنت دندان به دلیل نیاز به جراحی و استفاده از مواد پیشرفته، بالاترین هزینه اولیه را دارد، هرچند که با توجه به طول عمر بالا و مزایای بیشمارش، میتواند یک سرمایهگذاری بلندمدت و مقرونبهصرفه باشد.
مراحل ساخت و نصب پروتز دندان
فرآیند ساخت پروتز یک کار تیمی دقیق بین دندانپزشک و تکنسین لابراتوار است و معمولاً شامل مراحل زیر است:
مرحله اول: مشاوره و طرح درمان در جلسه اول، دندانپزشک دهان شما را به طور کامل معاینه میکند، با استفاده از رادیوگرافی (عکس اشعه ایکس) و گاهی سیتی اسکن سه بعدی (CBCT)، وضعیت دندانها، لثه و مهمتر از همه، کیفیت و کمیت استخوان فک را بررسی کرده و بر اساس شرایط، نیازها و بودجه شما، بهترین گزینههای درمانی را پیشنهاد میدهد.
مرحله دوم: آمادهسازی و قالبگیری برای پروتزهای ثابت مانند روکش و بریج، دندانهای پایه باید به مقدار مشخصی تراشیده شوند تا فضا برای قرارگیری پروتز ایجاد شود. سپس، از فک و دندانهای شما یک قالب دقیق تهیه میشود. این کار به روش سنتی با استفاده از مواد قالبگیری خمیری یا به روش مدرن با استفاده از اسکنر داخل دهانی دیجیتال انجام میشود که دقت بسیار بالاتری دارد و تجربه راحتتری برای بیمار فراهم میکند.
مرحله سوم: ساخت در لابراتوار قالب یا فایل اسکن دیجیتال به لابراتوار دندانسازی فرستاده میشود. در آنجا، تکنسینهای متخصص با توجه به دستورالعملهای دقیق دندانپزشک در مورد رنگ، شکل و اندازه، پروتز را با استفاده از مواد انتخاب شده با دقت و ظرافت میسازند.
مرحله چهارم: پرو و تحویل نهایی در جلسه بعد، پروتز ساخته شده در دهان شما امتحان (پرو) میشود. دندانپزشک رنگ، شکل، اندازه، تطابق لبهها و نحوه قرارگیری آن روی دندانهای مقابل را به دقت بررسی میکند. در صورت رضایت کامل شما و دندانپزشک، پروتز ثابت با سمان (چسب) مخصوص و دائمی چسبانده شده یا پروتز متحرک به شما تحویل داده میشود و آموزشهای لازم در مورد نحوه استفاده و نگهداری از آن ارائه میگردد.
مرحله پنجم: تنظیمات نهایی و پیگیری پس از تحویل، به خصوص برای پروتزهای متحرک، ممکن است نیاز به جلسات کوتاهی برای تنظیمات جزئی و رفع نقاط فشار احتمالی روی لثه وجود داشته باشد. دندانپزشک جلسات پیگیری منظمی را برای اطمینان از عملکرد صحیح پروتز تعیین خواهد کرد.
تکنولوژیهای نوین در ساخت پروتز: از CAD/CAM تا پرینت سهبعد
دنیای دندانپزشکی دیجیتال، فرآیند ساخت پروتز را متحول کرده است. تکنولوژی CAD/CAM (Computer-Aided Design/Computer-Aided Manufacturing) به دندانپزشکان این امکان را میدهد که با استفاده از اسکن دیجیتال، پروتزهایی مانند روکش و بریج را در مطب و تنها در یک جلسه طراحی و با دستگاه تراش مخصوص (Milling Machine) از بلوکهای سرامیکی یا زیرکونیا بسازند. این تکنولوژی که به “دندانپزشکی یک جلسهای” معروف است، دقت را به حداکثر رسانده، خطای انسانی را کاهش داده و سرعت درمان را به شدت افزایش میدهد. همچنین، پرینترهای سهبعدی نیز در ساخت مدلهای دقیق دندانی، راهنماهای جراحی برای کاشت دقیق ایمپلنت و حتی برخی انواع پروتزهای موقت و پایههای پروتز متحرک کاربرد روزافزونی پیدا کردهاند.
جنس و مواد سازنده پروتزهای دندانی
انتخاب ماده مناسب برای پروتز، تأثیر مستقیمی بر دوام، زیبایی و هزینه آن دارد.
پرسلن (سرامیک) به دلیل شفافیت و بازتاب نور مشابه مینای دندان، زیباترین ماده برای ساخت روکش و لمینت است، به خصوص برای دندانهای جلویی که در معرض دید هستند. با این حال، ممکن است در برابر ضربههای شدید کمی شکننده باشد.
زیرکونیا یک سرامیک فوقالعاده مستحکم و زیستسازگار است که به دلیل مقاومت بینظیرش در برابر شکستگی، انتخابی ایدهآل برای روکش و بریجهای بلند در دندانهای عقبی است. این ماده همچنین زیبایی بسیار خوبی دارد و فاقد فلز است.
آلیاژهای فلزی مانند طلا، پالادیوم، نیکل و کروم کبالت از جمله فلزاتی هستند که در ساخت پایه پروتزهای پارسیل یا لایه داخلی روکشهای PFM استفاده میشوند. استحکام بسیار بالایی دارند اما از نظر زیبایی در سطح سرامیکها نیستند.
آکریلیک رزین ماده اصلی در ساخت پایه (بخش صورتی رنگ) پروتزهای متحرک (دست دندان و پارسیل) است. این ماده سبک، قابل تنظیم، همرنگ لثه و مقرونبهصرفه است.
کامپوزیت رزین گاهی برای ساخت پروتزهای موقت یا روکشهای ارزانتر استفاده میشود اما دوام، ثبات رنگ و مقاومت آن در برابر سایش به اندازه سرامیک یا زیرکونیا نیست.
هزینه پروتز دندان در سال ۱۴۰۳ چقدر است؟
هزینه پروتز دندان یک عدد ثابت نیست و به عوامل متعددی بستگی دارد. نوع پروتز انتخاب شده، جنس و مواد اولیه به کار رفته، تعداد دندانهای جایگزین، تخصص دندانپزشک (متخصص پروتز یا دندانپزشک عمومی)، موقعیت جغرافیایی مطب و نیاز به درمانهای جانبی مانند کشیدن دندان، جراحی لثه یا پیوند استخوان (برای ایمپلنت) همگی در هزینه نهایی مؤثر هستند. همچنین پوشش بیمههای تکمیلی نیز میتواند بخشی از هزینهها را جبران کند.
به طور کلی، بازه قیمتی تقریبی در سال ۱۴۰۳ به شرح زیر است: هزینه یک روکش دندان بسته به جنس آن میتواند از حدود ۳ میلیون تومان برای PFM تا ۱۰ میلیون تومان یا بیشتر برای زیرکونیا متغیر باشد. هزینه بریج دندانی معمولاً معادل هزینه یک واحد روکش ضربدر تعداد واحدهای بریج است (مثلاً یک بریج ۳ واحدی برای جایگزینی یک دندان، هزینه ۳ واحد روکش را خواهد داشت). هزینه هر واحد ایمپلنت دندان بسته به برند فیکسچر و نوع روکش، از حدود ۱۰ میلیون تا ۳۰ میلیون تومان متغیر است. پروتز پارسیل بسته به نوع اسکلت (فلزی یا فلکسی) بین ۵ تا ۱۵ میلیون تومان و هزینه یک دست دندان کامل برای هر فک بین ۸ تا ۲۰ میلیون تومان تخمین زده میشود. لازم به ذکر است که این قیمتها کاملاً تقریبی هستند و برای اطلاع از هزینه دقیق باید حتماً با دندانپزشک مشورت کرده و طرح درمان دریافت کنید.
طول عمر پروتزهای دندانی و راههای افزایش آن
دوام و طول عمر پروتز دندان به دو عامل اصلی بستگی دارد: کیفیت ساخت پروتز و میزان مراقبت بیمار. یک پروتز باکیفیت اگر به خوبی نگهداری شود، میتواند سالها و حتی دههها عمر کند. به طور متوسط، ایمپلنتها بیش از ۲۰ سال عمر میکنند و فیکسچر آنها در صورت عدم بروز مشکل، میتواند مادامالعمر باشد. روکشها و بریجها معمولاً بین ۱۰ تا ۱۵ سال دوام دارند. پروتزهای کامل و پارسیل متحرک به دلیل تغییرات مداوم در استخوان فک و لثه، عمر کوتاهتری در حدود ۵ تا ۱۰ سال داشته و پس از آن نیاز به تعویض یا آسترکشی (ریلاین) پیدا میکنند. برای افزایش طول عمر هر نوع پروتز، رعایت بهداشت دهان و دندان به صورت دقیق و انجام ویزیتهای دورهای منظم (هر ۶ ماه یکبار) برای بررسی وضعیت پروتز و بافتهای دهان، امری حیاتی و ضروری است.
مراقبتهای ضروری پس از دریافت پروتز دندان
نگهداری صحیح از پروتز، ضامن سلامت لثهها، دندانهای باقیمانده و دوام خود پروتز است.
نحوه تمیز کردن پروتز ثابت (روکش، بریج و ایمپلنت)
پروتزهای ثابت را باید دقیقاً مانند دندانهای طبیعی خود، اما با دقت و وسواس بیشتر تمیز کنید. مسواک زدن حداقل دو بار در روز با یک مسواک نرم و خمیردندان حاوی فلوراید ضروری است. استفاده روزانه از نخ دندان بسیار مهم است و برای تمیز کردن زیر بریج و نواحی اطراف ایمپلنت که دسترسی به آنها دشوارتر است، باید از ابزارهای مخصوصی مانند نخ دندان سوپرفلاس (Super Floss)، واتر جت دهانی (Waterpik) یا مسواکهای بیندندانی استفاده کنید تا هیچ ذره غذایی و پلاک میکروبی در این نواحی باقی نماند.
نحوه تمیز کردن پروتز متحرک (دست دندان و پارسیل)
مراقبت از پروتز متحرک نیازمند یک روتین مشخص است. پس از هر وعده غذایی، پروتز را از دهان خارج کرده و زیر آب بشویید تا ذرات درشت غذا پاک شوند. حداقل یک بار در روز، پروتز را با یک مسواک مخصوص پروتز (که زبرتر از مسواک معمولی است) یا یک مسواک نرم و شویندههای غیرساینده مانند صابون مایع ملایم یا قرصهای جوشان تمیزکننده، به خوبی تمیز کنید. هرگز از خمیردندانهای معمولی برای شستن پروتز استفاده نکنید، زیرا مواد ساینده موجود در آنها باعث ایجاد خراشهای ریز روی سطح پروتز شده و آن را مستعد تجمع باکتری و تغییر رنگ میکند. پس از خارج کردن پروتز، لثهها، زبان و سقف دهان خود را نیز با یک مسواک بسیار نرم یا گاز مرطوب به آرامی ماساژ دهید تا جریان خون بهبود یابد. برای حفظ سلامت لثهها و جلوگیری از رشد قارچ، حتماً پروتز را شبها قبل از خواب از دهان خارج کرده و آن را در یک لیوان آب یا محلول نگهداری پروتز قرار دهید تا از خشک شدن و تغییر شکل آن جلوگیری شود.
عوارض و مشکلات احتمالی پروتزهای دندانی
لقی یا عدم تطابق پروتز متحرک این مشکل معمولاً به دلیل تحلیل تدریجی استخوان فک با گذشت زمان رخ میدهد. راهحل آن مراجعه به دندانپزشک برای تنظیم یا آسترکشی (Relining) پروتز است تا دوباره با لثه شما منطبق شود.
زخم شدن یا تحریک لثه این عارضه میتواند ناشی از وجود نقاط فشار، عدم تطابق پروتز یا بهداشت ضعیف باشد. باید برای تنظیم دقیق پروتز و حذف نقاط فشار به دندانپزشک مراجعه کرده و بهداشت را به دقت رعایت کنید.
مشکلات تکلم یا جویدن در ابتدا این موارد به دلیل عدم عادت عضلات زبان و گونه به جسم خارجی کاملاً طبیعی است. با تمرین، مانند بلند خواندن کتاب یا صحبت کردن جلوی آینه، این مشکل طی چند هفته برطرف میشود.
بوی بد دهان تجمع پلاک و باکتری زیر پروتز، به خصوص در صورت عدم رعایت بهداشت کافی، میتواند عامل بوی بد دهان باشد. تمیز کردن دقیق و روزانه پروتز و دهان و استفاده از محلولهای شستشوی توصیهشده توسط دندانپزشک، این مشکل را حل میکند.
شکستگی یا ترک خوردن پروتز این اتفاق ممکن است در اثر افتادن پروتز یا فشار بیش از حد (مانند دندان قروچه) رخ دهد. هرگز خودتان اقدام به تعمیر آن با چسبهای معمولی نکنید. فوراً برای تعمیر تخصصی به دندانپزشک مراجعه کنید.
چه کسی بهترین کاندیدای پروتز دندان است؟
تقریباً هر کسی که دندان از دست رفته دارد، میتواند کاندیدای نوعی از پروتز باشد. با این حال، شرایط ایدهآل برای هر نوع پروتز متفاوت است. بهترین کاندیدا برای ایمپلنت، فردی است که از سلامت عمومی خوبی برخوردار باشد (دیابت کنترلشده داشته باشد و سیگاری نباشد)، بهداشت دهان را به خوبی رعایت کند و مهمتر از همه، تراکم و حجم استخوان کافی در فک برای پشتیبانی از فیکسچر داشته باشد.
برای بریج دندانی، فرد باید دندانهای سالم، قوی و با ریشههای بلند در دو طرف فضای خالی داشته باشد تا بتوانند به عنوان پایه، فشار اضافی را تحمل کنند.
پروتز متحرک گزینهای مناسب برای افرادی است که تعداد زیادی از دندانهای خود را از دست دادهاند، تراکم استخوان کافی برای ایمپلنتهای متعدد ندارند، یا به دلایل پزشکی و مالی، امکان انجام درمانهای ثابت و پرهزینهتر را ندارند. مهمترین قدم، مشاوره با یک دندانپزشک مجرب است تا با ارزیابی دقیق شرایط شما، بهترین و مناسبترین طرح درمان را پیشنهاد دهد.
